همانطور که امام راحل فرمودند «مجلس در رأس امور است» در قانون اساسی کشورمان اختیارات بالایی برای مجلس در نظر گرفته شده است.
نمایندگان علاوه بر تدوین قوانین و ریل گذاری در مسیر حرکت دستگاه های اجرایی، و نظارت بر این دستگاه ها، می توانند رأی به عدم کفایت رئیس جمهور که عالی ترین مقام اجرایی کشور است بدهند.
وزرا نیز برای تصدی مسئولیت از فیلتر نمایندگان مجلس می گذرند و نیاز به رأی اعتماد آنها دارند.
یک نماینده به تنهایی می تواند هر وزیری را به مجلس کشانده و مورد سوال قرار دهد. ده نماینده کافی است تا وزیر استیضاح شود یعنی به کسب دوباره رأی اعتماد نیاز پیدا کند.
یک چهارم نمایندگان می توانند رئیس جمهور را مورد سوال قرار دهند، یک سوم نمایندگان می توانند رئیس جمهور را استیضاح کنند و با رأی عدم کفایت توسط دو سوم نمایندگان، طبق اصل ۱۱۰ قانون اساسی رئیس جمهور عزل خواهد شد.
(اصول ۸۸ و ۸۹ قانون اساسی به اختیارات نمایندگان در خصوص سوال و یا استیضاح رئیس جمهور و وزرا اختصاص دارند.)
با ذکر این مقدمه و بیان بخشی از اختیارات وسیع نمایندگان مجلس باز میگردیم به عنوان نوشتار و تبیین ضرورت شفافیت آراء و عملکرد نمایندگان
هر نماینده با اختیارات فراوانی که دارد به صورت بالقوه (نه بالفعل) قادر به تشکیل قلمرو در حوزه انتخابیه خویش و اعمال نفوذ در دستگاه های گوناگون اجرایی است.
در نظر بگیرید به عنوان مثال وزیر آموزش و پرورش برای اینکه نمایندگان کاری به او نداشته باشند، در تعیین مدیران کل آموزش و پرورش از نظر نمایندگان تبعیت کند آن وقت هر مدیرکل یا خود را دست نشانده نماینده مجلس می داند و یا از این که نماینده نسبت اعمال فشار به وزیر و جایگزینی وی اقدام کند بیم خواهد داشت.
در مثال ذکر شده، مدیرکل در انتصاب روسای ادارات زیرمجموعه تابع نظر نماینده خواهد بود و این ساختار تا سطوح مدیر مدرسه نیز می تواند پیش برود…
آن نماینده فرضی، با قدرتی که دارد دوستان و اعضای ستاد انتخاباتی اش را نه تنها در آموزش و پرورش بلکه در دیگر دستگاه ها ارتقا می دهد، خواه شایسته ارتقا باشند و خواه نباشند.
یعنی نماینده می تواند یک دبیر، آموزگار و یا مربی پرورشی را بدون آنکه صلاحیت و تجربه کافی داشته باشد با تحمیل بر مدیرکل به سمت مدیریت آموزش و پرورش ارتقا دهد.
در چنین حالتی نظام ارتقا و شایسته سالاری آسیب جدی می بیند و شایسته سالاری به داشتن پارتی شایسته تعبیر می شود.
افراد قدرت طلب نیز به جای افزایش شایستگی های خود، به فعالیت در ستاد نامزدهای انتخابات مجلس روی می آورند و از این رهگذر به پست و مقامی می رسند.
به نظرم گوشه کوچکی از فسادی که یک نماینده غیرشفاف به صورت بالقوه می تواند در ساختارها ایجاد کند در این مثال شرح داده شده است.
راهکار چیست؟
تنها زمانی این قدرت بسیار زیاد نمایندگان به طور کامل در خدمت عمران و آبادانی کشورمان قرار می گیرد که تمام عملکرد نمایندگان در زمان حضور در مجلس زیر ذره بین رسانه ها و مردم باشد.
یعنی آراء هر نماینده به طرح ها و لوایح به صورت شفاف منتشر شود. دخل و خرج نمایندگان شفاف باشد. هدایای دریافتی نمایندگان شفاف باشد. توصیه نامه های صادر شده از سوی نمایندگان شفاف باشد و…
برای رسیدن به این مهم لازم است افراد شناخته شده ای که اهل قلمرو سازی هستند توسط مردم کنار زده شوند و جوان های پرانرژی و بابرنامه با دادن تعهد شفافیت راهی بهارستان شوند.
ان شاءالله خروجی انتخابات اسفند، مجلسی بهتر از تمام ادوار گذشته باشد.
مهدی کمالی
۱۹ آذر ۹۸